A jednak jest!!!

Unikalny schron bojowy przetrwał do dnia dzisiejszego

„Bunkrami”, bo tak wtedy nazywałem „schrony bojowe” w pilskich lasach zacząłem się poważnie interesować w połowie lat 90. Nie było jeszcze wtedy żadnego znanego opracowania tych umocnień, nie było Internetu, po prostu jechało się do lasu i odnajdywało kolejne obiekty.

Pierwszym opracowaniem, które było obowiązkową lekturą wszystkich miłośników pilskich fortyfikacji była wydana w 1997 roku książka autorstwa J. Miniewicza i B. Perzyka pt.: „Wał Pomorski”. To było to, na co wszyscy czekaliśmy. Opisano tam budowę fortyfikacji osłaniających Schneidemuhl od wschodu i walki o miasto w 1945r. Nie było w tej książce dokładnego planu całej pozycji pilskiej, zamieszczono jedynie rysunek fragmentu umocnień przy szosie bydgoskiej oraz bardzo małe zdjęcie mapy z zaznaczonymi obiektami i kierunkiem prowadzenia ognia. Podobnie  jak wielu innych zainteresowanych pilskimi „bunkrami” spędziłem bardzo dużo czasu analizując przy pomocy szkła powiększającego szczegóły tej „mapki”, na której nazwa miasta była napisana cyrylicą.

Założenia taktyczno – techniczne pilskich fortyfikacji nadal czekały na dokładne opracowanie.

W listopadzie 2000 roku do Piły przyjeżdża zainspirowany właśnie tą małą mapą, jeden z najbardziej znanych badaczy fortyfikacji  w Polsce Pan Marcin Dudek, który brał udział w przygotowaniu wymienionej powyżej książki. Miałem przyjemność znaleźć się w grupie, która wspólnie z Marcinem Dudkiem udała się na badania terenowe w celu rozpoznania założeń taktycznych tej pozycji. Przeszliśmy trasę od schronu przy szosie na Złotów do gruzów obiektu przy przedłużeniu ul. Walki Młodych. W badaniach brali udział pasjonaci historii fortyfikacji z Piły i innych miast, dzięki wymianie informacji i wspólnej wędrówce ustaliliśmy, jak się nam wtedy wydawało położenie wszystkich schronów.

Podsumowaniem badań terenowych był opublikowany na łamach biuletynu „INFORT” w 2001 roku artykuł Marcina Dudka pt.: „Pozycja Piła”. Lokalnie jednak nasze badania się nie zakończyły i od tego czasu wspólnie z kolegami odnaleźliśmy jeszcze cztery schrony wchodzące w skład „Przedmościa Piła”.

Historia odnalezienia jednego z nich jest ciekawa: czasami człowiek musi pojechać do Torunia zwiedzać fortyfikacje, żeby od spotkanego tam kolegi z Poznania dowiedzieć się, że na pozycji pilskiej, którą przecież znałem jak własną kieszeń jest jeszcze jeden zachowany schron bojowy. Na początku nie wierzyłem, podczas badań terenowych w 2000 roku ustaliliśmy, że schron o bardzo nietypowej konstrukcji, który znajdował się w piwnicy dawnego posterunku Straży Granicznej i blokował ogniem na wprost drogę do Zelgniewa nie istnieje, ponieważ budynek został wyburzony po wojnie. Jak się okazało w tym miejscu stały kiedyś dwa budynki, które przestały istnieć dlatego, że połączono je łącznikiem. I tak z 2 budynków powstał jeden, w którym obecnie mieści się Centrum Konferencji i Rekreacji „GEOVITA” nad jeziorem Płotki .

Schron został wbudowany w dolną kondygnację budynku i nadal tam jest, stanowi małe pomieszczenie wydzielone ścianami w dużym narożnym pomieszczeniu, niestety nie posiada już płyty pancernej grubości 3 cm typu 422P01 oraz pozostałego wyposażenia. Jego strzelnica została zamurowana. Obecnie dawna izba bojowa wyposażona kiedyś w ciężki karabin maszynowy MG 08 znajduje się w części hotelowej, sąsiaduje z  magazynami.

Dlaczego wspominam teraz o tym schronie, a to dlatego, że dzięki przychylności Zarządu Firmy „GEOVITA S.A.” oraz uprzejmości Pani Dyrektor Jadwigi Perlińskiej będzie on dodatkową atrakcją podczas organizowanego przez Pilskie Muzeum Wojskowe 29 marca rajdu pieszego „Wiosna na Przedmościu Piła”.

Niedostępny na co dzień schron, zostanie specjalnie przygotowany i udostępniony do zwiedzania dla uczestników naszego rajdu. To wspaniała okazja do zobaczenia bardzo nietypowego dla „Przedmoście Piła” obiektu, który nigdy wcześniej nie był pokazywany tak szerokiemu gronu miłośników historii Piły.

Zapraszam na rajd tropem pilskich fortyfikacji z okresu II wojny światowej!!!

Czekamy na zgłoszenia udziału w rajdzie pod adresem przedmoscie.pila@gmail.com.

Przemysław Olszyński
Pilskie Muzeum Wojskowe (w organizacji)