Nadleśnictwo Płytnica – atrakcyjne nie tylko dla leśników
***
Historia Nadleśnictwa Płytnica sięga 1945 roku, kiedy to zniszczone po wojnie tereny przejęła administracja polska. W jego dzisiejszym zasięgu terytorialnym reaktywowano nadleśnictwo z dniem 1stycznia 1993 r.
Obecny teren nadleśnictwa leży na pograniczu dwóch województw: zachodniopomorskiego i wielkopolskiego.
Niemal cały terytorialny zasięg zamykają trzy odcinki dróg krajowych: Wałcz – Jastrowie – Piła – Wałcz.
***
Teren Nadleśnictwa Płytnica należy do jednego z bardziej urokliwych na Pomorzu i w Wielkopolsce. Duże, prawie bezludne, kompleksy leśne sąsiadują tu z pięknymi rzekami i ich głęboko wciętymi dolinami oraz dzikimi jeziorami.
Dużą atrakcją są występujące miejsca tak zwanej „ciszy cywilizacyjnej”, gdzie poza szumem drzew, śpiewem ptaków i pluskiem wody nie docierają inne dźwięki.
Na terenie Nadleśnictwa występuje wiele ciekawych, atrakcyjnych i inspirujących miejsc, które powinny zainteresować zarówno przyrodników, turystów, leśników jak i wszystkich, którym sprawy otaczającej nas przyrody są bliskie.
Jednym z nich jest rezerwat przyrody „Smolary”, położony w Leśnictwie Głowaczewo. Swoim obszarem obejmuje jezioro Smolary oraz obszar lasu i bagien o łącznej pow. 143 ha.
Celem ochrony jest zachowanie naturalnej roślinności torfowiskowej mechowisk, obfitującej w rzadkie gatunki mszaków.
W krajowym systemie ochrony przyrody jest to jeden z ciekawszych rezerwatów na Pomorzu. Występują tu fitocenozy bardzo rzadkie w skali całego kraju, zagrożone wyginięciem, bądź godne ochrony ze względu na występowanie w nich licznych osobliwości florystycznych. Jest tu przykład rozwijającego się dynamicznie w basenie pojeziernym torfowiska, które głównie jest opanowane przez mszaki, torfowce i wątrobowce.
Wiele osobliwości florystycznych czyni ten rezerwat atrakcyjnym dla badań naukowych.
W 2005 r. na terenie województwa zachodniopomorskiego utworzono rezerwat przyrody „Dolina Rurzycy”.
Ochroną objęto obszar rzeki Rurzycy wraz z nadrzecznymi bagnami, torfowiskami i źródliskami oraz jeziora: Krępsko Średnie, Krępsko Górne i Dąb z otaczającymi je drzewostanami.
W 2008 r. powiększono zakres ochrony doliny Rurzycy tworząc na terenie województwa wielkopolskiego rezerwat przyrody „Wielkopolska Dolina Rurzycy” a ochronę rezerwatową powiększono o jeziora Krępsko Długie i Trzebieszki.
Celem ochrony tych rezerwatów jest zachowanie cennych zbiorowisk roślinnych, rzadkich i chronionych roślin i zwierząt oraz unikatowych krajobrazów wraz z urozmaiconą rzeźbą terenu, lasów rosnących na stromych zboczach czystych jezior, tworzących długie ciągi rynnowe oraz pagórkowaty teren z meandrującą rzeką Rurzycą w głębokiej dolinie. Kompleks czterech rezerwatów, wraz z występującym na terenie Nadleśnictwa Jastrowie rezerwatem „Diabli Skok”, chroniących dolinę Rurzycy stanowi jeden z największych w Polsce obszarów objęty ochroną rezerwatową i łącznie zajmuje 1614 ha.
Na terenie nadleśnictwa występuje 16 zarejestrowanych pomników przyrody. Do najciekawszych należy dąb szypułkowy o obwodzie ponad 543 cm i wieku ok. 400 lat, znajdujący się przy siedzibie Nadleśnictwa w Nowej Szwecji.
Należy wspomnieć, że sieć obszarów chronionych Natura 2000 objęła swoim zasięgiem teren niemal całego nadleśnictwa.
Dla przyrodnika również dużą atrakcję stanowią przywrócone w latach 80-tych ubiegłego wieku bobry. Ze względu na poprawę czystości wód i środowiska, bobry bardzo dobrze się zaaklimatyzowały. Ich populacja, w stosunku do początku lat 90-tych XX wieku, wielokrotnie się powiększyła. Aktualnie bobry występują już na wszystkich rzekach naszego nadleśnictwa.
Od kilku lat stałym mieszkańcem naszych lasów jest wilk. Jego populacja ma cały czas stałą tendencję wzrostową.
Z gatunków zwierząt i roślin objętych ochroną w ramach Natury 2000 występują między innymi: bóbr, kumak nizinny, wydra, żuraw, bocian czarny, puchacz, bielik, trzepla zielona, lipiennik Loesela.
***
Zagospodarowanie turystyczne na terenie Nadleśnictwa Płytnica uwzględnia sprawy związane z ochroną przyrody, uznając je za najważniejsze.
Potrzeba odpowiedniego organizowania ruchu turystycznego, wynika głównie z uzależnienia go od istniejących i projektowanych form ochrony przyrody.
Funkcjonujące obszary rezerwatowe przyrody w dolinie rzeki Rurzycy, stanowią przepiękną i unikatową wizytówkę naszego terenu, która obecnie i w przyszłości będzie przyciągała rzesze turystów. Zainteresowanie w tym zakresie jest z roku na rok coraz większe, tym bardziej, że nasze lasy są „zagłębiem runa leśnego”. Corocznie odwiedzają nas tysiące grzybiarzy i zbieraczy jagód z całej Polski.
W celu zachowania walorów przyrodniczych jak i krajobrazowych, a zarazem nie zamykając możliwości korzystania z piękna tych okolic przez turystów, podjęliśmy szereg kroków:
– Udostępniliśmy 9 dróg dla ruchu kołowego.
– Wyznaczyliśmy 30 miejsc postoju, oraz 2 parkingi.
– Wyznaczyliśmy szlaki rowerowe, o łącznej długości ok. 80 km.
– Aktualnie na naszym terenie funkcjonuje jedno pole biwakowe.
– Wyznaczyliśmy przy szlakach związanych z turystyką kwalifikowaną 2 miejsca odpoczynku.
– Prowadzimy szeroko zakrojoną działalność informacyjną, edukacyjną i propagandową, w zakresie organizowania ruchu turystycznego, ochrony przyrody i lasu.
Zgodnie z koncepcją i kierunkami udostępniania lasów, wypracowanymi przez nasze nadleśnictwo, jesteśmy zainteresowani kreowaniem rozwoju turystyki kwalifikowanej, jak najbardziej przyjaznej dla przyrody, tj.: pieszej, rowerowej i kajakowej, ze znacznymi ograniczeniami dla turystyki zmotoryzowanej, szczególnie w obrębie doliny Rurzycy.
Udostępnione drogi z licznie usytuowanymi miejscami postoju oraz pozostała infrastruktura związana z zagospodarowaniem turystycznym, w znacznym stopniu zaspokajają potrzeby licznej rzeszy odwiedzających nas turystów. Niewątpliwie zainteresują ich liczne szlaki piesze, kajakowe i rowerowe przebiegające przez nasz teren, utworzone dla ludzi lubiących aktywny wypoczynek.
Szlaki kajakowe utworzono na wszystkich rzekach, płynących przez nasz teren.
Są one bardzo wysoko oceniane przez kajakarzy pod względem ich atrakcyjności, jednak należy zaznaczyć, że różnią się znacznie stopniami trudności.
W 2014 roku w ramach akcji „Wolność jest w Naturze” otworzyliśmy jedną z 25 tras biegowych w Polsce. Trasa ta została wyznaczona, przez piękne krajobrazowo tereny, wokół jeziora Krąpsko Średnie, jej długość wynosi 7,8 km.
Informacje na temat przebiegu szlaków turystycznych oraz bazy noclegowej na naszym terenie można zdobyć, korzystając między innymi z takich wydawnictw jak: „Mapa Turystyczno Informacyjna Nadleśnictwa Płytnica”, „Mapa turystyczno – przyrodnicza” wydana przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Pile, „Szlaki Turystyczne i Jeziora Okolic Wałcza” wydane na zlecenie Urzędu Miasta w Wałczu, „Rowerem przez lasy powiatu złotowskiego” wydane w porozumieniu nadleśnictw: Złotów, Lipka, Okonek, Jastrowie i Płytnica, „Pojezierze Wałeckie – wsie letniskowe i gospodarstwa agroturystyczne” wydane przez Stowarzyszenie Gmin Pojezierza Wałeckiego.
Z ciekawostek historycznych warto zobaczyć:
– Kamień upamiętniający pobyt Kardynała Karola Wojtyły na spływie kajakowym w 1978 r.
– Pozostałości po bunkrach z okresu II Wojny Światowej, stanowiących linie obrony Wału Pomorskiego.
– Pozostałości po linii kolejowej, łączącej Wałcz ze Złotowem, zbudowanej na początku XX wieku i zlikwidowanej pod koniec II Wojny Światowej. Na uwagę zasługują tu liczne budowle inżynieryjne, takie jak wiadukty, mosty, rampy i nasypy.
-Wyróżniającą się budowlą jest most na rzece Rurzycy – położony na granicy Leśnictwa Głowaczewo i Struga.
– Grodzisko w Leśnictwie Bukowa Góra.
***
Działalność edukacyjną, w mniej lub bardziej zinstytucjonalizowanej formie, nadleśnictwo prowadzi od początku swojego powstania.
Od 1998 r. nadleśnictwo prowadzi spotkania w punkcie edukacyjnym, utworzonym przy siedzibie nadleśnictwa w Nowej Szwecji.
Punkt edukacyjny wyposażony jest w tablice informacyjno-edukacyjne, wiatę z ławo-stołami na 50 miejsc oraz miejsce na ognisko.
Corocznie odwiedza nas kilkaset osób, są to przeważnie uczniowie szkół podstawowych i dzieci przedszkolne, w mniejszym zakresie młodzież szkół gimnazjalnych i średnich.
Spotkania oparte są na tematyce zawartej w autorskich ramowych programach edukacyjnych dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. Od 2001 roku, nadleśnictwo organizuje międzyszkolny finał międzyszkolnego konkursu wiedzy leśnej.
Konkurs ma już swoją tradycję i stałych uczestników, co nie znaczy, że lista okolicznych szkół, biorących udział w konkursie jest zamknięta.
***
Oprócz szeroko rozumianego udostepnienia lasu należy pamiętać, że do głównych zadań leśników należą prace związane z ochroną lasu, hodowlą lasu oraz pozyskaniem drewna.
W zakresie ochrony lasu dużo czasu i energii leśnicy przeznaczają na ochronę przeciwpożarową.
Groźnym niebezpieczeństwem dla okolicznych lasów jest bardzo duże zagrożenie pożarowe, na które wpływają, między innymi, takie czynniki jak:
– zwarte duże kompleksy leśne,
– niewielka suma opadów rocznych,
– niewielki udział gatunków drzew liściastych,
– duża penetracja terenów leśnych przez ludzi,
– szlaki drogowe i kolejowe biegnące przez kompleksy leśne.
Dzięki dużemu zaangażowaniu ze strony służby leśnej, jak dotąd udało nam się uchronić las przed większą pożogą. Wymaga to, każdego roku w sezonie pożarowym, dużego wysiłku i czujności.
Hodowla lasu to zabiegi od siewu, sadzenia, pielęgnacji aż do osiągnięcia przez drzewostany dojrzałości rębnej. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że to tak, jak co roku, w ogródku przydomowym, tylko że w lesie trwa to 100 lat. Nadleśnictwo każdego roku wysadza około 1.000.000 (milion) sadzonek drzewek na powierzchni ok. 110 ha.
Pozyskanie drewna jest bardzo ważnym elementem gospodarki leśnej gdyż pozwala między innymi uzyskać pieniądze na prowadzenie właściwej działalności ochronnej, hodowlanej jak i udostępnianie lasu. Nadleśnictwo średniorocznie pozyskuje około 91 tys. m3 drewna. Należy pamiętać, że stanowi to 77% przyrostu naszych drzewostanów.
Z tego wynika, że lasu ciągle nam przybywa.
Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia naszych okolic i skorzystania z oferty turystycznej oraz edukacyjnej.
Tekst i oprac. Wojciech Sacha
Zdjęcia. Wojciech Ostapowicz