Krajenka. Dokonali odbioru prac przy zabytkowym piecu
Kościół parafialny pw. św. Anny w Krajence (pow. złotowski) stanowi unikalny przykład adaptacji szesnastowiecznego, gotycko-renesansowego skrzydła dawnego zamku na świątynię katolicką. W 1774 r. księżna Anna Sułkowska zrezygnowała z zamku, przeznaczając jego najstarsze skrzydło na kościół, zaś pozostałe skrzydła zostały rozebrane. Pod kościołem usytuowane są piwnice dawnego zamku, w których znajduje się zabytkowy piec z dwudziestolecia międzywojennego, wyprodukowany przez niemiecką firmę „Theod. Mahr Söhne”.
1 marca 1841 r. mistrz ślusarski Theodor Mahr założył w Akwizgranie warsztat obróbki blacharskiej pieców i palenisk. Zakład specjalizował się w produkcji pieców płaszczowych i kolumnowych, kominków otwartych, pieców kuchennych i holenderskich, szaf przeciwpożarowych i zamków. W 1850 r. stworzono tak zwane nagrzewnice powietrza, które przekazywały swoje ciepło do wielu pomieszczeń jednocześnie różnymi przewodami. W 1871 r. w kościele ewangelickim w Akwizgranie zainstalowano pierwsze ogrzewanie w systemie ogrzewania powietrznego, innowację opatentowaną później przez Mahra. Firma zarządzana przez kilka pokoleń rodziny Mahr istnieje do dziś, opracowując rozwiązania ciepłownicze dla zabytkowych kościołów.
Stan techniczny pieca z kościoła w Krajence był średni i wymagał przeprowadzenia prac remontowych. Sklepienie komory spalania zostało całkowicie zużyte, widoczne były ubytki i pęknięcia powodujące rozszczelnienie i częściowe przedostawanie się gazów poza komorę pieca. Nastąpiło uszkodzenie i zużycie cegieł szamotowych w komorze pieca. Stan poszycia pieca nadmuchowego wskazywał na jego częściowe zużycie nastąpiła dezintegracja poszycia, uszkodzenie uszczelek wysokotemperaturowych, punktowe przepalenie ścian zewnętrznych, odkształcenie i deformacja materiałów użytych do budowy. Uszkodzenia spowodowały nieprawidłowy ciąg przewodu spalinowego i przedostawanie się gazów spalinowych poza obręb komory pieca, tj. do pomieszczeń sąsiadujących i poprzez kanały nadmuchowe bezpośrednio do kościoła.
W grudniu 2022 r. Kierownik Delegatury WUOZ w Pile dokonał odbioru prac przy zabytkowym piecu. Prace prowadzono na podstawie pozwolenia wydanego przez Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i polegały między innymi na podmurowaniu i wzmocnieniu stelażu utrzymującego piec, wzmocnieniu poszycia zewnętrznego pieca, wymianie zużytych materiałów wykorzystanych do uszczelniania zewnętrznej stalowej konstrukcji, odtworzeniu i wymurowaniu sklepienia, rekonstrukcji komory paleniska i popielnika, renowacji szybra doprowadzającego powietrze do komory paleniska, oczyszczeniu metalowej ramy i drzwi. Prace wykonano z poszanowaniem i maksymalnym zachowaniem substancji zabytkowej. Elementy podlegające wymianie odtworzono na podstawie oryginału, natomiast użyte materiały stanowiły odpowiedniki materiałów historycznych. Przeprowadzone prace poprawiły stan estetyczny i techniczny zabytkowego pieca oraz przywróciły jego funkcje grzewczą.
Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków
fot. Kinga Kłysz , Aleksandra Pasieta
