Pilanie uczcili ofiary mordu katyńskiego

Zgodnie z Uchwałą Sejmu z 14 listopada 2007 roku 13 kwietnia stał się dniem pamięci ludobójstwa katyńskiego. Z tej okazji pod pomnikiem Ofiar Stalinizmu, na placu Staszica w Pile odbyły się uroczystości związane z Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, podczas której liczne delegacje złożyły kwiaty w asyście Wojska Polskiego.  Po uroczystości wzdłuż ul. Janusza Kusocińskiego, niedaleko ronda 10 kwietnia 2010 roku, nastąpiło posadzenie 27 Dębów Pamięci, poświęconych ofiarom zbrodni katyńskiej – członkom rodzin Pilskiej Rodziny Katyńskiej. Wydarzenie zorganizowane zostało również w ramach programu Katyń – Ocalić od zapomnienia.

Zbrodnia katyńska to rozstrzelanie wiosną 1940 roku, co najmniej 22 tysięcy obywateli Polski, w tym ponad 10 tys. oficerów wojska i policji. Stało się tak na mocy decyzji najwyższych władz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. W okolicznościowym przemówieniu Piotr Głowski, prezydent Piły wspomniał, że jesteśmy tu, aby uczcić ofiary obrzydliwej zbrodni.

– To właśnie rodziny ofiar broniły prawdy o Katyniu, Miednoje koło Tweru, Piatichatkach na przedmieściu Charkowa, Bykowni koło Kijowa. Prawdy, która przez wiele lat była ukrywana i niedostępna. Dopiero niedawno, 13 kwietnia 1990 roku rządowa agencja TASS poinformowała, że NKWD wiosną 1940 roku rozstrzelało polskich jeńców wojennych – mówił Piotr Głowski, prezydent Piły.

Od 2008 roku trwa społeczny program upamiętnienia ofiar zbrodni  katyńskiej ”KATYŃ… OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA”. Od 13 kwietnia 2018 również Piła wpisuje się w tą akcję dzięki zasadzonym drzewkom, przy których pojawią się tabliczki. Stanie też pamiątkowy głaz. Wydarzenie zorganizowane zostało przede wszystkim dla młodzieży, gdyż to właśnie oni muszą zadbać o to, aby pamiętać o bohaterach narodowych

Dębami pamięci upamiętnieni zostali:

ST. POST. STEFAN BARTUSIK – ur. 02.08.1895 r. w Bobrownikach k. Będzina, syn Tomasza, Przodownik Policji Państwowej, po zakończeniu kampanii wrześniowej 10 grudnia 1940 r. został aresztowany przez NKWD przebywał w więzieniu w Kostopolu w obwodzie rówieńskim w Kijowie, a od 28 marca 1940 r. w Kijowie. Figuruje na liście straconych na str. 90, poz. 194 w książce „Śladami Zbrodni Katyńskiej”, wyd. 1988 r.

ST. POST. LUDWIK PAWALCZYK – ur. 05.08.1890 r. w Rakojadach w pow. Wągrowieckim, syn Juliusza Józefa – starszy posterunkowy Policji Państwowej, służył w Lubieszowie, aresztowany przez NKWD we wrześniu 1939 r., został wywieziony do więzienia w Kowlu i nie dał więcej znaku życia. Figuruje na liście zamordowanych str. 166 poz. 51 w książce „Śladem Zbrodni Katyńskiej”, wyd. 1988 r.

MJR MICHAŁ TELEŻYŃSKI – ur. 1886 r. we Włodzimierzu Wołyńskim syn Fiodora– Poseł na Sejm, aresztowany przez NKWD w Grudniu 1939 r. Więziony w Włodzimierzu, a następnie w Kijowie. Jest na liście straconych poz. 62, str. 167 wg. Książki „Śladem Zbrodni Katyńskiej”, wyd. 1998 r.

POR. ANTONI MATAREWICZ – ur. 03.06.1898 r. w Wilnie, syn Stanisława, nauczyciel, kierownik szkoły we Wornianach pod Wilnem, podporucznik piechoty rez. zmobilizowany do  86.  Pułku Piechoty, w wyniku działań wojennych dostał się do niewoli radzieckiej, umieszczony został w obozie w Starobielsku. Przysłał dwie kartki pocztowe nadane dnia 9.03.1940 r. i 07.04.1940 r. figuruje na liście Straconych J. Tucholskiego „Mord w Katyniu” str. 453.

LONGIN BOJARUNIEC – ur. w 1901 r. w Wieziszkach, syn Stanisława i Heleny, kapitan artylerii, zawód wykonywany sędzia – zginął w Starobielsku.

POR. ZYGMUNT CEPIL – ur. 1913 r. w Mostkach, syn Andrzeja –  student akademii sztuk pięknych. w roku akademickim 1938/39 kończy IV rok studiów w Akademii Sztuk Pięknych. V roku już nie rozpoczyna. W ramach powszechnej mobilizacji 28 sierpnia 1939 zostaje wcielony do 20 Pułku Ułanów. Po wybuchu wojny jego pułk zostaje rozbity. Dostaje się do niewoli. Jego kolega – podporucznik rezerwy Kazimierz Chmielewski, któremu udaje się uciec z transportu polskich jeńców na wschód, dostaje od Zygmunta srebrną papierośnicę i zegarek kieszonkowy z prośbą o przechowanie i przekazanie rodzinie. Pamiątki te trafiają do bliskich przed Bożym Narodzeniem 1939 r. To były wyjątkowo smutne święta. Rodzina, mimo że traci nadzieję na powrót Zygmunta do domu, nieustannie szuka informacji o jego losie. Ta przychodzi dopiero w latach 90-tych. Na str. 84 książki „Mord Katyński” Jędrzeja Tucholskiego znajduje się nazwisko Zygmunt Cepil. Rodzice nie doczekali informacji o losie syna.

POR. KAZIMIERZ HRYNIEWIECKI – urodzony 1904 w Zacierzewie, syn Jana, z zawodu nauczyciel, w 1939 r. służył w 5 pułku piechoty w Wilnie. Rodzina posiada jeden list.

POR. TADEUSZ ZBIGNIEW PĘKALSKI – 22.11.1910 r. w Burakanowie – lekarz chirurg, syn Kazimierza,  52PP, Baon Sanitarny.

STEFAN DOMAZER– ur. 26.10.1894 r. w Siedlikowie, syn Franciszka, plutonowy, był funkcjonariuszem Policji Państwowej, ewakuowany na wschód, dostał się do niewoli radzieckiej. Osadzony w Ostaszkowie, stamtąd przesłał do rodziny jedną kartkę pocztową. Figuruje na liście ofiar – J. Tucholski „Mord w Katyniu” str. 811, poz. 34.

AUGUSTYN DORSZ – ur. 09.08.1884 r.  w Hersztupowie koło Leszna, syn Augustyna, był posterunkowym Policji Państwowej  w Czarnkowie, w czasie ewakuacji na tereny wschodnie dostał się do niewoli radzieckiej i trafił do obozu w Ostaszkowie, przysłał  stamtąd jedną kartkę pocztową.  Figuruje na liście ofiar  J. Tucholski „Mord w Katyniu”  na str. 283.

FRANCISZEK DYMKOWSKI – ur. 08.12.1904 r. w Bartodziejach pow.  Pułtuskim, syn Franciszka, komendant posterunku Policji Państwowej w Połajewie. Pozycja na liście zaginionych – wykaz nr 045/3 z dn. 22.04.1940 r. str. 277, poz. 40 – sporządzony  przez NKWD.

JAN GÓRNIAK– ur. 1905 r. w Iwanówce, syn Wincentego, Plutonowy Rezerwy Wojska Polskiego, został zmobilizowany i przydzielony do Policji Państwowej. Dostał się do niewoli radzieckiej i umieszczony w obozie w Ostaszkowie, skąd przysłał jedną kartkę pocztową. Znajduje się na liście ofiar straconych J. Tucholski „Mord w Katyniu”.

IGNACY GRUCHALSKI – ur. 04.07.1897 r. w Słokowie, syna Jana, starszy posterunkowy z Wyrzyska podczas ewakuacji na wschód dostał się do niewoli radzieckiej. Osadzony w Ostaszkowie, umieszczony na liście zamordowanych w książce J. Tucholskiego „Mord w Katyniu”  na str. 292.

MICHAŁ KWAŚNIK – przodownik Policji Państwowej – ur. 22.09.1895 w Dębach, syn Antoniego – zastępca komendanta Policji Państwowej. Wzięty do niewoli, osadzony w Ostaszkowie, z obozu do rodziny nie dotarła żadna korespondencja. Znajduje się na liście straconych J. Tucholski „Mord w Katyniu” str. 897, poz. 61).

FRANCISZEK MATUSIK – ur. 08.11.1924 r. w Bereźne – starszy przodownik Policji Państwowej , był komendantem posterunku PP w Niemowiczach. Wzięty do niewoli Sowieckiej, trafił do obozu w Ostaszkowie. Przysłał stamtąd jedną kartkę. Figuruje na liście straconych.

FRANCISZEK MARKOWSKI  – ur. 10.01.1899 r.  w Arcugowie koło Gniezna, syn Walentego – służył w Komendzie Powiatowej Policji w Obornikach Wielkopolskich. Ewakuowany na wschód, trafił do Ostaszkowa. Przysłał stamtąd jedną kartkę. Figuruje na liście zaginionych str. 77, nr akt sprawy 3131.

STANISŁAW WALERZAK – ur. 1910 r. w Warszawie, syn Jana, był posterunkowym Policji Państwowej przy Komendzie Głównej PP Tamże, wzięty do niewoli, osadzony w Ostaszkowie napisał do rodziny jeden list (zaginął w czasie wojny w Warszawie) – znajduje się na liście straconych J. Tucholski „Mord w Katyniu” str. 365.

MICHAŁ LEWANDOWSKI – ur. 30.08.1900 r. w Ślesinie pod Bydgoszczą, syn Jana .

STEFAN JAN STRZAŁKOWSKI – ur. 10.02.1899, syn Karola i Wandy,  kapitan pilot, służył w Głównej Składnicy Lotniczej Nr 1,  miejsce pochówku nieznane.

KAPITAN ARTYKLERII LONGIN BOJARUNIEC – syn Stanisława, ur. w 1901 r.  w Wieziszkach, z zawodu sędzia.

STARSZY STRAŻNIK JÓZEF MARCINIAK –  syn Walentego i Marii z domu Mazurek, ur. 19 lutego 1896 we Wronczynie koło Poznania. W latach 1902-1909 uczęszczał do szkoły powszechnej we Wronczynie, gdzie w latach 1905-1907 r. brał udział w strajku szkolnym i odmówił posłuszeństwa nauczycielom w nauczaniu języka niemieckiego. W 1914 r wcielony do wojska pruskiego. Będąc na froncie zachodnim zbiegł z armii i 24 grudnia 1918 r. przybył do Poznania, gdzie wstąpił do Polskiego Koła Konspiracyjnego. Weteran Powstania Wielkopolskiego, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. Po zawieszeniu broni został zwolniony z wojska dnia 21 sierpnia 1921 r. 28 października 1921 r. zgłosił się do Straży Celnej. W styczniu 1938 r. odznaczony Brązowym Medalem za długoletnią służbę. W 1939 wyruszył na wojnę, z której już nie powrócił. Jego nazwisko widnieje na liście ofiar zbrodni katyńskiej.

Głównym celem programu „Katyń… ocalić od zapomnienia” jest upamiętnienie ofiar Zbrodni Katyńskiej, wymordowanych przez NKWD na rozkaz Stalina poprzez posadzenie 21.857 Dębów Pamięci i zagwarantowanie im zbiorowej, pokoleniowej pamięci. Każde z drzew będzie upamiętniało jedną zamordowaną osobę z listy katyńskiej, która zginęła w Katyniu, Twerze lub Charkowie, według zasady jeden Dąb to jedno nazwisko, stanie się swoistym żywym pomnikiem. Program „Katyń… ocalić od zapomnienia” stwarza wspaniałą okazję do zaszczepienia młodemu pokoleniu pamięci o tragicznej historii wojny, widzianej przez pryzmat losów konkretnego człowieka i jego najbliższych. Więcej  na stronie http://www.katyn-pamietam.pl/

Sebastian Daukszewicz