Obchody 230 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja w Pile

230 lat temu, 6 października 1788 roku, rozpoczął obrady Sejm Wielki, zwany także Czteroletnim. Po burzliwej debacie 3 maja 1791 r. przyjął Ustawę Rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 Maja. Ustawa Rządowa, czyli Konstytucja 3 maja była drugą na świecie i pierwszą w Europie ustawą regulującą organizację władz państwowych, prawa i obowiązki obywateli. Konstytucja 3 maja to niewątpliwie jeden z najważniejszych symboli niepodległości Polski.

Za twórców Ustawy Rządowej uważa się ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego, ks. Hugona Kołłątaja, Ignacego Potockiego, Stanisława Małachowskiego i ks. Stanisława Staszica. Właśnie pod ponikiem tego ostatniego pilanina 3 maja w południe prezydent Piły  Piotr Głowski oraz kilka delegacji złożyło kwiaty pod jego pomnikiem.W związku z panującymi koronawirusowymi obostrzeniami uroczystości były dość skromne i bez udziału pilan.

– Dziś stoimy przed pomnikiem człowieka, który zawsze mówił, że trzeba być narodowi użytecznym i państwo jest przed partią. Państwo jest przed prywatnym interesem.  Chciałbym, aby nasze spotkania w kolejnych latach miały raczej taki charakter radosnego spotkania hepeningu, w którym będziemy świętować naszą codzienność tak jak oni wtedy, kiedy wyszli i krzyczeli Vivat Konstytucja – mówił przed złożeniem kwiatów prezydent Piły Piotr Głowski.

Twórcy konstytucji, czerpiąc inspirację z myśli politycznej i filozofii europejskiego oświecenia oraz amerykańskiej konstytucji uchwalonej w 1787 roku, uważali, że władza ma służyć dobru całego narodu, a nie jedynie interesom warstw uprzywilejowanych. Konstytucja miała zapoczątkować wprowadzanie kolejnych reform zmierzających do wzmocnienia państwa. Podjęte działania w obronie zagrożonej przez sąsiadów Polski stanowią dzisiaj przykład odpowiedzialności świadomych przedstawicieli elit społeczeństwa. Ostateczny rozbiór Polski przez Austrię, Prusy i Rosję w 1795 roku doprowadził do utraty jej niepodległości. Współtwórcy Konstytucji 3 Maja, Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj po latach ocenili, że była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”.

Obchody tradycji Konstytucji 3 maja były zakazane podczas rozbiorów Polski. Po odzyskaniu niepodległości po pierwszej wojnie światowej, rocznica Konstytucji 3 maja została uznana za święto narodowe w 1919 roku. Podczas okupacji niemieckiej i sowieckiej święto Konstytucji 3 Maja było zakazane. Po drugiej wojnie światowej komunistyczne władze w Warszawie zmierzały do likwidacji trzeciomajowych obchodów ze względu na odwoływanie się do tradycji niepodległości Polski oraz ich narodowo-katolicki charakter. Przeciwstawiano im i nagłaśniano propagandowo Święto Pracy. Przez wiele lat nie odbywały się państwowe uroczystości związane z rocznicą Konstytucji 3 maja, a wszelkie próby uczczenia święta kończyły się zazwyczaj zatrzymaniami i szykanami. W 1990 roku, po upadku komunizmu i odzyskaniu suwerenności przez Polskę, powrócono do przedwojennej tradycji i ponownie proklamowano dzień 3 maja świętem narodowym.

(SE)