Odwołanie darowizny

Zastanawiamy się czy istnieje możliwość odwołania darowizny? Kilka lat temu podarowaliśmy córce i zięciowi mieszkanie. Było to przede wszystkim związane z tym, że zięć musiał zmienić pracę i wszyscy przenieśli się do Piły. Krótko po przeprowadzce w małżeństwie córki i zięcia zaczęło się dziać coraz gorzej, zięć zaczął nadużywać alkoholu, wdał się w romans pozamałżeński, aż w końcu doszło do rozstania. Oczywiście nie pozostało to bez wpływu na nasze relacje. Sytuacja zaogniła się ostatnio do tego stopnia, iż podczas jednej z awantur zięć pobił nie tylko mnie, ale również sąsiada, który usiłował udzielić mi pomocy. Co szokujące, po tym wydarzeniu zięć nie tylko nie odczuwa skruchy, ale wręcz zasypuje nas sms-owymi groźbami i telefonami z wyzwiskami. Nie potrafimy pogodzić się z myślą, że daliśmy tak niewdzięcznemu człowiekowi naszą nieruchomość, ale może coś jeszcze da się zrobić w tej patowej sytuacji?

Elżbieta i Jan z Piły

Kodeks cywilny dopuszcza możliwość odwołania darowizny, nawet jeżeli została ona już wykonana. Nie zawsze jest to jednak proste do przeprowadzenia i zazwyczaj skonfliktowane strony zmuszone są spotkać się w sądzie. Ustawodawca w art. 898 kodeksu cywilnego przewidział jednak taką możliwość z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego. To pojęcie nie zostało prawnie zdefiniowane, a każda sprawa wymaga indywidualnego zbadania i określenia czy faktycznie doszło do niewdzięczności i czy niewdzięczność ta miała charakter rażący.

Sądy w swoich orzeczeniach wyraźnie wskazują, iż niewdzięczne może być każde zachowanie obdarowanego, niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę, przy czym aby zostało uznane za „rażąco niewdzięczne”, musi cechować je znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej. W Państwa sytuacji wydaje się, że niczym nieuzasadniona agresja skierowana przeciwko Panu i późniejsze wyzwiska, a także groźby mogą stanowić przykład rażącej niewdzięczności. Zawsze należy jednak pamiętać o dowodach – zarówno o zeznaniach świadków, którzy widzieli atak agresji zięcia, jak również o wydrukach sms-ów, za pośrednictwem których kierowane były pogróżki.

Należy zacząć od złożenia oświadczenia o odwołaniu darowizny. W tym piśmie należy wskazać przede wszystkim, co było przedmiotem darowizny, wyraźnie wyartykułować wolę jej odwołania, a także wskazać przyczynę. Powinni Państwo wezwać obdarowanego do złożenia oświadczenia o zwrotnym przeniesieniu własności nieruchomości i wyznaczyć mu w tym celu odpowiednią datę i miejsce – najlepiej ustaloną wcześniej kancelarię notarialną.

Może się jednak zdarzyć tak, że Państwa zięć nie zdecyduje się na dobrowolne złożenia oświadczenia woli w formie aktu notarialnego. W takiej sytuacji konieczne będzie wstąpienie na drogę postępowania sądowego z powództwem o zobowiązanie zięcia do złożenia oświadczenia o określonej treści. Prawomocne orzeczenie w tej sprawie zastępuje oświadczenie obdarowanego o przeniesieniu własności nieruchomości na darczyńcę.

Bardzo istotne jest, aby odwołać darowiznę przed upływem roku od momentu w którym darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Często zdarza się tak, że darczyńcy nie zdają sobie sprawy jak bardzo istotne jest dochowanie tego terminu i dochodzą odwołania darowizny pomimo, że od zachowania, które cechowało się rażącą niewdzięcznością upłynęło już wiele lat.

Nie wspominają Państwo czy doszło do rozwodu córki i zięcia, a czasami wątpliwości budzi kwestia  czy istnieje możliwość odwołania darowizny wobec jednego z małżonków. Zasadą jest, że w razie odwołania darowizny w stosunku do jednego z małżonków rzecz darowana staje się przedmiotem współwłasności obojga małżonków w częściach równych, a darczyńca może żądać przeniesienia na niego udziału należącego do małżonka, w stosunku do którego darowiznę odwołał, gdyby zaś nie było to możliwe – zwrotu wartości tego udziału.

Warto pamiętać również, iż darowizna nie może być odwołana jeżeli nawet doszło do rażącej niewdzięczności, ale obdarowany zdoła udowodnić, iż darczyńca mu wybaczył.

Wszelkie materiały zamieszczone w niniejszym dziale mają jedynie charakter informacyjny i nie mogą być traktowane jako porada prawna w żadnej konkretnej sprawie.